Project 0 10
Year 2018

Maalstroom (editor)

Hoever zou jij gaan voor een nieuw bestaan? Wat zou jij doen om een oorlog te ontvluchten? De Syrische vrienden Mouaz al-Balkhi (22) en Shadi Omar Kataf (28) besloten van Calais naar Dover te zwemmen. Tevergeefs.

De jongens hebben nooit de overkant gehaald. Hun levenloze lichamen spoelden aan in Texel. Een moedige poging die ze met de dood moesten bekopen.

Regisseur Misja Pekel reconstrueert hun hunkering naar een betere toekomst aan de andere kant van de zee in de prachtige, poëtische documentaire Maalstroom die samengesteld is uit beeldmateriaal van verscheidene Syriërs.

Dit levert een indrukwekkende montage van duizenden amateurvideo's op die voor en tijdens de oorlog zijn gemaakt. Uit al die beelden weet Misja het verhaal van één hoofdpersoon te creëren, één zwemmer die vecht voor een nieuw leven aan de overkant en zijn leven voor de zee herdenkt.

De verteller herdenkt zijn broertje Majid, zijn geliefde Tala die al in Londen is en zijn familie en vrienden waar hij warme herinneringen aan heeft; paardrijden in de boomgaard van een oom, scheuren op crossmotors over uitgestrekte wegen, feesten tot diep in de nacht in hartje Damascus en vanaf een oude watermolen in het water springen met vrienden.

Je schiet heen en weer tussen een Syrisch sprookje en de gruwelijke werkelijkheid van een oorlog, die tegen de beelden van een mooie zomer gedeeld met vrienden, absurd afsteekt.
Play Pause

Press

Year Paper Title
2018 De Groende Amsterdammer Walter van der Kooi 2018De Groende Amsterdammer

Walter van der Kooi

In de documentaire Maalstroom zien we herhaaldelijk het enorme waterrad van Hama met zijn gigantische schoepen voorbij komen. En we zien jongens, mannen van de hoge installatie naar beneden duiken – feestelijke beelden van lef, kracht, vrijheid, plezier. Ze zijn door verschillende cameralieden gemaakt en de meeste voldoen van geen kant aan de eisen die een regisseur aan een 2Doc zou stellen. Het zijn dan ook amateurbeelden, want Maalstroom is voor het grootste deel gecomponeerd uit found footage. Het amateurisme ervan is geen zwakte, veeleer kracht. In de duikpassages versterkt het het vakantiegevoel en dat van vrienden die elkaar filmen. De film vertelt dan ook het verhaal van twee vrienden, van wie de ene, naamloos, de ander, Majid, doorlopend toespreekt. Majid ja, want Hama ligt in Syrië, net als Latakia, waarvan we ook al idyllische beelden zien, genomen op een plezierbootje voor de kust.

Deze keer met niet alleen mannen aan boord, maar met gezinnen, kinderen, oma. Langzaam gaan we ze zien als de herinneringen die ze ook in werkelijkheid zijn, aan het gewone, inmiddels als paradijselijk ervaren Syrië van voor de gruwelijke burgeroorlog die uitgroeide tot slagveld van internationale politiek.

We zien meer beelden die met terugwerkende kracht haast droombeeld zijn: reidansen van vrienden op wat waarschijnlijk bruiloft is, paardrijden, racen met motoren. Maar juist ook het allergewoonste: de straat met zijn verkopers, de goed bevoorrade winkel van de kruidenier, het voorjaar met zijn bloesem, de zomer met zijn vruchten, het uitzicht over de daken van de stadswijk, het interieur van een woning. Het interieur en de straat die intact zijn, zoals bij u en mij. Maar die we ook te zien krijgen als het kwaad is geschied: vernietiging.

Omdat zovelen tegenwoordig met hun telefoontje kunnen filmen en dat soms blijven doen onder de extreemste omstandigheden, krijgen we het vernietigende geweld volop mee. In chaotische beelden, maar vooral ook in geluid. De gruwel van inslaande bommen en raketten, de uitroepen van wanhoop. Het versterkt het indringende besef wat zoiets betekent als het lot ons zou treffen. Niet alleen huis en straat, maar ons leven in puin. En wat zouden we doen: blijven of vluchten?

Majid en de verteller zijn uiteindelijk gegaan, zij het te laat. Tala, de geliefde van de verteller, is al in Londen. Zal hij haar ooit weer zien? Zal ze op hem wachten? We zien flitsen van vluchtelingen onderweg, ook over water, dat nu niet vriendelijk maar angstaanjagend is. En we zien het Kanaal, vanaf de duinen bij Calais. Daar ligt Engeland, verraderlijk dichtbij. Hoe er te komen als insluipen steeds mislukt? Mouaz al-Balkhi, 22, besloot in 2014, samen met een vriend, te zwemmen. Hij spoelde, dood, op Texel aan. Regisseur Misja Pekel en Syrisch-Palestijns dichter Ghayath Almadhoun geven de jongen, en daarmee zoveel jongens, een stem, letterlijk en figuurlijk. In prachtig Arabisch. Het water van Hama werd het water van onbereikbaar Dover.

Walter van der Kooi

Menno Otten | Editing
2017
View project
Projects