home about contact
Play Pause
Project 4 10
Category Documentary
Year 2015

Face to Face

An intimate, observational collage of the human condition. Filmed head-on in a mirror, Menno Otten creates black and white portraits of a number of people of varying ages and backgrounds, all during a visit to the hairdresser's. They look at themselves: searching, uncertain, anticipating. A documentary in which small gestures and individual reflections reveal the person in front of the mirror.

Statement Director

“Final and third part of my close-up series in which “looking at one another” and “being looked at” is the main subject of the films. In Face to Face I explore my fascination for the mirror image. What is “looking at yourself”? How does it look? What do we see when we look at ourselves? Are we looking at someone we hope to become or are we looking at someone we’d rather be? Can I capture this intimate and confrontational moment as a filmmaker? The filmic screen as mirror between the spectator and the filmed”

case image
case image
case image

Set-up used for Face to Face

case image
case image
case image
case image

Face to Face - Outtake 1

Short scene that hasn't made it into the film, "Scary dreams" .

Play Pause

Radio Amsterdam FM - 19 September 2014

Vijf weken achter elkaar spreekt presentatrice Amber Roner in Kunst & Cultuur één voor één met deze docimentairetalenten. De eerste is FACE TO FACE van regisseur Menno Otten.

Play Pause

Face to Face - Exhibition

Face to Face at Hair! (Central Museum Utrecht - 2016)

case image

Credits

Directing Menno Otten
Producer Reinette van de Stadt
Script Menno Otten
Research Menno Otten
Cinematography Remko Schnorr
Production Design Goof Vermeulen
Sound Recording Lennert Hunfeld
Sound Design Evelien van der Molen
Editor Saskia Kievits
Production Company Trueworks
TV Company VPRO
Year of production 2014
Country of production The Netherlands
case image

Awards & Nominations

Year Type Description
2014 Best short documentary Dutch Directors Guild

Press

Year Paper Title
2014 NRC Handelsblad Gezichten in de spiegel van de kapper 2014NRC Handelsblad
2014 Humo Interview - Humo - (Belgium) 2014Humo
2014 NRC Next Documentaire Face to Face 2014NRC Next
2014 De Telegraaf Jong Talent 2014De Telegraaf
2014 Breda Krant Gluur-tv met twee dicht op de huid gefilmde documentaires 2014Breda Krant

Gezichten in de spiegel van de kapper

Door: Hans Beerekamp

De Franse regisseur Louis Malle zei eens dat er niets spannenders bestaat om te filmen dan het menselijke gezicht. Johan van der Keuken bouwde zijn twee uur durende documentaire Face Value (1991) louter op uit close-ups van Europeanen – ter gelegenheid van het Verdrag van Maastricht. En Menno Otten maakte een trilogie van korte close-up documentaires. De laatste,Face to Face, werd gisteren uitgezonden door de VPRO, in het kader van het ‘talententraject’ DOC25.

Wie dat vreselijke woord ‘talententraject’ heeft bedacht, verdient een lijfstraf, maar het is tot overmaat van ramp nauwelijks van toepassing op Otten (30), die al vijf jaar van de Filmacademie af is en afdoende heeft bewezen dat hij een volwassen filmer van formaat is, die je maar beter helemaal nergens naar toe kunt begeleiden. Voor je het weet wacht hem hetzelfde lot als de vorige talentvolle formalist in het Nederlandse filmwereldje, Mark de Cloe. Producenten zeiden altijd dat hij heel goed was met beeld, maar geen verhaal kon vertellen. Nu regisseert hij romantische komedies en de serieNieuwe Buren (RTL4), en ik betwijfel of dat in zijn geval louter vooruitgang betekent.

Ook Otten vertelt met opzet geen verhalen. In zijn eindexamenfilm In een vergeten moment (2009) filmde hij mensen bij een tramhalte, Via Dolorosa(2013) gaf een impressie van de inspanning en trance van schrijndragers in de Semana Santa van Málaga.Face to Face bevat louter spiegelbeelden van mensen bij de kapper, die zich niet bewust lijken te zijn van de aanwezigheid van een camera. Hun gedrag is herkenbaar: ongemakkelijk, verkennend, soms vervallen ze in een grimas.

We horen alleen het geluid van schaar en tondeuse, en een enkele aanwijzing voor de kapper. Er wordt niet over koetjes en kalfjes gesproken, dat zou maar afleiden. De kaalheid van de beelden, gedraaid in zwart-wit op celluloid (het bestaat nog!), wijst in de richting van een visueel essay of zelfs kunst omwille van de kunst.

Otten vertelde in een interview dat hem „een fotografische film” voor ogen stond, in de traditie van Ed van der Elsken en Bruce Weber. Het is prachtig, dat dat zomaar op televisie te zien is, zij het rond middernacht.

Naast Face to Face verbleekt de andere DOC25 van gisteren, Alles Is Gezegd (BOS) over drie volwassen broers die hun verlamde vader verzorgen, als een goed bedoelde, nogal conventionele vingeroefening. Daar kan regisseur Anne-Marieke Graafsma weinig aan doen, ze had nooit in hetzelfde traject geplaatst mogen worden.

Ik heb maar één bezwaar tegen de langste film van Otten tot nu toe: vijf minuten minder zou beter zijn geweest. Maar het format van DOC25 wil dat een bijdrage 25 minuten moet duren. Houd toch op met dat sjorren en trekken aan mensen die mooie dingen voor televisie kunnen maken.

Interview - Humo - (Belgium)

Had u gebeitelde jukbeenderen zoals de onze, u zou óók vijf minuten langer voor de spiegel blijven staan, maar zo erg als regisseur Menno Otten hebben zelfs wíj het niet te pakken – al moet erbij gezegd dat de man niet zozeer gefascineerd is door zijn eigen reflectie dan wel door ‘het spiegelbeeld’ in het algemeen.

Hij zag er een interessant thema in voor een mooie, visueel inventieve documentaire en wij kunnen hem – in tijden van selfies en Instagram – moeilijk ongelijk geven. Het resultaat heet ‘Face to Face’ en laat – zo proberen die van de NPO ons wijs te maken – ‘ons door de ogen van anderen naar onszelf kijken’.

HUMO Die mag je even uitleggen, Menno.

Menno Otten «Het concept is simpel: allerlei mensen gaan naar de kapper in een donkere ruimte en worden gefilmd terwijl ze naar zichzelf kijken – van de kapper zie je alleen de handen, het beeld focust helemaal op de gezichten van de mensen. Die wisten wel dat er gefilmd zou worden, maar niet dat de camera knal aan de andere kant van de spiegel zou staan – we gebruikten spionglas.

»Op een bepaald moment gaat de kapper de kamer uit, en aangezien er niks anders in die ruimte is, zijn ze alleen met hun spiegelbeeld. Ze kijken dan naar zichzelf – de ene al wat aarzelender dan de andere – maar ook naar de camera en, zodoende, naar ons. Ondertussen kijken wij naar hen en zo ontstaat er een wisselwerking tussen degene die kijkt en degene die bekeken wordt: wie kijkt er nu eigenlijk naar wie? Op welke details letten we als we naar ons eigen gezicht kijken, wat zien we? En, dus ook, hoe kijken wij eigenlijk naar onszelf?»

HUMO Klinkt filosofisch.

Otten «En toch is het tegelijk heel aards. We kijken immers allemaal voortdurend naar onszelf. De manier waarop valt bijna niet te onderzoeken, omdat het zo vluchtig gebeurt, maar door de constructie van ‘Face to Face’ kun je voor één keer echt geconcentreerd kijken naar gezichten die helemaal in zichzelf verdiept zijn.

»Je merkt meteen dat mensen op verschillende manieren naar zichzelf kijken. Je hebt de Narcissus-types, die ontzettend ijdel zijn; er is een oude man van in de 80 die bij wijze van spreken voor het laatst bij de kapper zit en zijn eigen spiegelbeeld zo veel mogelijk vermijdt; en een klein kind van 5 à 6 dat haast verwonderd naar zichzelf kijkt – alsof ze probeert te begrijpen wat ze in de spiegel ziet. Ik had dúízend van die blikken kunnen laten zien, maar ik heb het gevoel dat ik er op 25 minuten toch een boel heb kunnen vangen: de ijdelheid, de onschuld, de onzekerheid, de breekbaarheid…

»Waar ik trouwens van schrok: heel veel mensen beginnen tegen zichzelf te praten. Er was bijvoorbeeld een jongen die voor het eerst baardgroei kreeg, en hardop zei: ‘Oho, dus je wordt een man!’ Of nog: veel mensen blíjven maar naar zichzelf kijken, terwijl ze mooie koppen trekken en letten op de lichtinval. Ik had verwacht dat de standaardreactie een soort ongemakkelijke, onzekere nervositeit zou zijn, maar dat bleek niet te kloppen.»

HUMO Heb je ook kunnen ontdekken met welke blik je zelf in de spiegel kijkt?

Otten «Nou, ik ben niet één van die lange kijkers. Ik zal wel ’ns vluchtig de wallen onder m’n ogen checken, maar lang blijf ik nooit voor de spiegel staan: onzekerheid overheerst. En de laatste tijd ben ik me sowieso veel te bewust van die spiegel(lacht).»

Documentaire Face to Face

Alle mensen doen het elke dag: zichzelf bekijken in de spiegel. Wie zien zij dan? Zichzelf, zoals ze zijn? Of iemand die zij hopen te worden? Iemand die zij eigenlijk liever niet willen zijn? Menno Otten maakte een documentaire waarin hij mensen filmde terwijl zij plaatsnamen in de kappersstoel. Hij laat mensen van verschillende leeftijden en achtergronden zien, frontaal gefilmd in de spiegel, in zwart-wit. Tegelijkertijd bekijken zij zichzelf terwijl zij de behandeling van de kapper ondergaan.

Jong Talent

Het blijft lastig in omroepland om als documentairemaker aan de slag te kunnen. DOC25 speelt in op dit probleem en geeft jonge mensen de kans om hun talent te laten zien. In navolging van het initiatief van vorig jaar krijgt de kijker in deze tweede editie vier documentaires te zien van jonge makers.

In Alles is gezegd het verhaal van Will, Edwin en Bram. Om hun moeder wat vrije tijd te gunnen nemen zij in het weekend de verzorging van hun vader op zich. Deze kreeg achttien jaar geleden een herseninfarct en kan sindsdien amper praten en bewegen. Direct aansluitend wordt de documentaire Face to face uitgezonden. Hierin laat Menno Otten ons door de ogen van anderen letterlijk naar ons zelf kijken. Morgenavond worden eveneens twee documentaires uit DOC25 uitgezonden.

Gluur-tv met twee dicht op de huid gefilmde documentaires

Voor de documentaire Face to face plaatste regisseur Menno Otten een camera in de spiegel van de kapper. Voor de kijker voelt dat een beetje als gluren.

Filmen via de spiegel van de kapper. Regisseur Menno Otten van Face to face maakt daarmee de kijker een beetje tot een gluurder. Zo voelt het tenminste. De film maakt deel uit van Doc25, het documentaireplatform voor jonge makers. Vanavond zendt NPO 2 behalve Face to face ook Alles is gezegd van Marieke Graafmans uit.

Beide documentaires zijn dicht op de huid gefilmd. In Alles is gezegd, over Wim die aan het zogeheten locked in-syndroom lijdt, wordt geregistreerd volgens het fly on the wall-principe: alsof je erbij bent. Bij Face to face overheerst dit gevoel ook. De camera in de spiegel levert intieme, frontale zwart-wit close-ups op met af en toe een kappersschaar en handen in beeld.

Door de trage montage lijkt het bij vlagen alsof je net te lang in de comfortzone van de geportretteerden zit. We zien hoe de geknipten tijdens het wachten praten tegen hun spiegelbeeld of ongemakkelijk op hun stoel draaien en angstig kijken als er een schaar in het haar wordt gezet. Met hier en daar een dialoog of in ieder geval een poging daartoe: „Mijn voorhoofd lijkt steeds groter”, zucht een oude man. De kapper gaat zwijgend verder.

In Face to Face wordt voornamelijk veel gezegd met blikken. Een kappersklant met natte, grijze haren maakt kort oogcontact met zijn spiegelbeeld en slaat dan zijn ogen neer. Schrikt hij van zijn gerimpelde gelaat?

Het meisje dat net haar weelderige lokken heeft laten afknippen, beoordeelt haar korte kapsel. Is dat een twijfel in haar blik? De kijker als observeerder mag zelf uitvogelen wat zij denkt te zien. Het maakt van Face to face een unieke kijkervaring.

Via Dolorosa
2014
View project
Home Projects About Contact
vimeo facebook instagram
Projects
Hoofdzaken Time within Time City Faces Face to Face Via Dolorosa Moving Mesdag Framing Vermeer Nachtwake Track 04 Menno Otten | Editing Maalstroom | Editing Video Installations One hand clapping See you once again Early Video Paintings Unspeak Colour Other works